Mental Balance

Διαταραχές Προσωπικότητας

 

 

Σε αντίθεση με τις διαταραχές άγχους και διάθεσης, οι διαταραχές προσωπικότητας αναφέρονται σε χαρακτηριστικά προσωπικότητας που οδηγούν σε δυσλειτουργικότητα του ατόμου. Το 'καχύποπτο' άτομο, το 'παράξενο', το 'εκκεντρικό', το 'μοναχικό', το 'παρανοϊκό', το 'εξαρτητικό', το 'ελεγκτικό', το 'ναρκισσιστικό', το 'υστερικό', το 'παρορμητικό', το 'ευέξαπτο'.. Όλα τα παραπάνω και άλλα πολλά είναι χαρακτηριστικά προσωπικότητας που διαμορφώθηκαν μέσα από τις εμπειρίες και την ανατροφή μας. Σε μία έντονη  έκφανσή τους μπορεί να προκαλέσουν κοινωνική απομόνωση, καταστροφικές-αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, βία, παραβατικότητα, ακόμα και το θάνατο. Το κακό με τη διαταραχή προσωπικότητας είναι ότι σπάνια το άτομο αντιλαμβάνεται την ευθύνη του για την 'κακή' συμπεριφορά του. Συνήθως 'φταίνε οι άλλοι' που την προκαλούν.

Σύμφωνα με το Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) οι διαταραχές προσωπικότητας κατηγοριοποιούνται ως εξής:

 

• Αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Κύρια χαρακτηριστικά:  ανυπακοή σε κανόνες-νόμους, παραβατικότητα, έλλειψη ενοχών,  εχθρική και επιθετική συμπεριφορά, εξαπάτηση-εκμετάλευση των άλλων και περιφρόνηση των δικαιωμάτων τους, αδυναμία διατήρησης στενών σχέσεων.

• Παρανοειδής διαταραχή προσωπικότητας. Κύρια χαρακτηριστικά: εκτεταμένη δυσπιστία-καχυποψία, έλλειψη εμπιστοσύνης στους άλλους και παρερμηνεία των κινήτρων τους.

• Σχιζοειδής διαταραχή προσωπικότητας. Κύρια χαρακτηριστικά: αποστασιοποίηση από κοινωνικές σχέσεις, μοναχικότητα, αδιαφορία για συσχέτιση με άλλους, συναισθηματική ψυχρότητα-άμβλυνση συναισθήματος.

• Σχιζότυπος διαταραχή προσωπικότητας. Κύρια χαρακτηριστικά: ανεπάρκεια-έντονη δυσκολία στις σχέσεις, ιδιορρυθμίες, εκκεντρικότητα σε σκέψεις, ομιλία, συμπεριφορά και εμφάνιση.

• Μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας. Κύρια χαρακτηριστικά: έντονη αστάθεια σε σχέσεις και στην εικόνα εαυτού, έντονες διακυμάνσεις στη συναισθηματική διάθεση, παρορμητικότητα, ξεσπάσματα οργής σαν αντίδραση σε πραγματική ή φανταστική εγκατάλειψη-απόρριψη από τους άλλους, εξιδανίκευση ή υποτίμηση των άλλων, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.

• Δραματική διαταραχή προσωπικότητας. Κύρια χαρακτηριστικά: υπερβολική συναισθηματικότητα, θεατρινισμός, επιζήτηση προσοχής, απρόσφορα σεξουαλική-προκλητική σαγηνευτική συμπεριφορά, εναλλαγές στο συναίσθημα, υποβολιμότητα.

• Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Κύρια χαρακτηριστικά: υπερεκτίμηση εαυτού, αίσθημα μεγαλείου, υποτίμηση άλλων, έντονη ανάγκη για θαυμασμό, έλλειψη συμπόνοιας και αδιαφορία για τους άλλους. Κατά βάθος εύθραυστη αυτοεκτίμηση.

• Αποφευκτική διαταραχή προσωπικότητας. Κύρια χαρακτηριστικά: έντονη δυσκολία στην κοινωνικοποίηση, αποφυγή κοινωνικών εκδηλώσεων, σχέσεων και γενικότερης συναναστροφής με ανθρώπους, χαμηλή αυτοεκτίμηση, φόβος απόρριψης-επίκρισης.

• Εξαρτημένη διαταραχή προσωπικότητας. Κύρια χαρακτηριστικά: έντονη ανάγκη για φροντίδα και καθοδήγηση, υποτακτικότητα, φόβος αποχωρισμού-εγκατάλειψης, προσκόλληση στους άλλους, αίσθημα ανεπάρκειας-ανικανότητας.

• Ψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας. Κύρια χαρακτηριστικά: εμμονή με την τάξη/έλεγχο, τελειομανία, απολυτότητα, ισχυρογνωμοσύνη, απροθυμία για καταμερισμό καθηκόντων, υπερβολική ευσυνειδησία.